УА "Беларускі дзяржаўны педагагічны універсітэт імя М. Танка"

Рэферат

Па курсу "Гісторыя усходніх славян др. пал. ХІХ – пач. ХХ ст."

Тэма:

"Роля дзяржаўнага рэгулявання сацыяльна-эканамічных адносінаў ў парэформеннай сельскай гаспадарцы і прамысловасці Беларусі"

Падрыхтаваў:

Нарывончык Дзмітрый

Сцяпанавіч

Праверыла:

Леўковіч Наркіса

Данілаўна

Мінск 2006 г.

Гістарыяграфія пытання

У др. пал. ХІХ ст. аб’ектыўныя патрабаванні часу прымусілі расійскае самадзяржаўе пайсці на буржуазныя пераўтварэнні. Але феадальная прырода самадзяржаўя абумовіла паўфеадальны характар гэтых пераўтварэнняў, зрабіла іх непаўнавартнастнымі і супярэчнымі. Традыцыйна абапіраючыся на памеска-дваранскі клас, царскі урад мусіў цяпер улічваць трансфармацыю сацыяльных адносінаў, шукаць падтрымкі новай катэгорыі ўласнікаў – буржуазіі, і нанава перабудоўваць сістэму сацыяльнага партнерства. На практыцы гэты працэс знайшоў адлюстраванне ў прававым рэгуляванні ўзаемаадносін прадпрыймальнікаў і рабочых.

Выпрацаваная ў савецкай гістарыяграфіі канцэпцыя пастаяннага ўзмацнення эксплуатацыі рабочых і сялян у перыяд станаўлення і развіцця капіталізму пасля рэформы 1861 г. не спрыяла ўсебаковаму аналізу і раскрыццю праблем прававога рэгулявання сацыяльна-эканамічнай сферы ў вызначаны перыяд.

У шэрагу манаграфій, публікацый, матэрыялах навуковых канферэнцый, у першую чаргу расійскіх гісторыкаў, падкрэсліваецца гэты недахоп, але разам з тым адзначаецца, што прыкладаюцца значныя намаганні для ліквідацыі шматлікіх "белых плям"1.

3 улікам таго, што на тэрыторыі Беларусі дзейнічала заканадаўства Расійскай імперыі, за выключэннем толькі некаторых заканадаўчых актаў, у якіх спецыяльна прадугледжваліся рэгіянальныя асаблівасці, вызначаная праблема напрамую звязана з беларускай гістарыяграфіяй. Таму ў напрамку яе асвятлення робяцца пэўныя захады навукоўцамі рэспублікі. У гэтых калектыўных працах даецца новае канцэптуальнае асвятленне асноўных рэформ 60-х гг. XIX ст. і сталыпінскіх перамен у аграрным сектары, якія забяспечвалі паступовы пераход сельскай гаспадаркі і прамысловасці Беларусі ад феадальна-прыгонніцкай да рынкавай, капіталістычнай.

Заслугоўваюць увагі дыскусійныя працы В.Панюціча і Х.Бейлькіна, у якіх даецца аналіз становішча сельскай гаспадаркі Беларусі2. Пэўную цікавасць выклікаюць артыкулы І. Грыбко, П. Брыгадзіна і А. Каханоўскага, якія закранаюць некаторыя праблемы беларускага грамадства на мяжы XIX і XX ст.3

Першая спроба комплекснага аналізу праблемы прававога рэгулявання сацыяльна-эканамічнай сферы Беларусі ў перыяд фарміравання і развіцця рынкавай капіталістычнай эканомікі пасля 1861 г. адносіцца да артыкула І. Прымачука “Прававое рэгуляванне ўзаемаадносін прадпрыймальнікаў і рабочых Беларусі (60-я гг. ХIХ - пачатак XX стст.)”, дзе аўтар надае асноўную ўвагу дзяржаўнаму рэгуляванню працоўнага заканадаўства у сельскай гаспадарцы і ў прамысловасці4.

Прававое рэгуляванне сацыяльна-эканамічных ўзаемаадносінаў у сельскай гаспадарцы

Як вядома, рэформа 1861 г. аб адмене прыгоннага права стала пераломным крокам на шляху эвалюцыйнага пераходу Беларусі, як і ў цэлым Расійскай Імперыі, да рынкавай капіталістычнай эканомікі. ............