Мiнiстэрства адукацыi Рэспублiкi Беларусь

Беларускi нацыянальны тэхнiчны унiверсiтэт

Мiжнародны iнстытут дыстанцыйнай адукацыi

Iнфармацыйныя сiстэмы и тэхналогii.

КАНТРОЛЬНАЯ РАБОТА

па дысцыплiне: “Гiсторыя Беларусi”

Царкоўна–рэлігійныя адносіны ў Вялікім княстве Літоўскім

Выканаў:  студэнт.

Праверыў: Шибалко В.В.

Мiнск 2010

Уводзіны

Вялікае княства Літоўскае ўзнікла ў сярадзіне ХІІ ст. па

ўмовах барацьбы з крыжацкай агрэсіяіі і пад пагрозай мангола-

татарскага нашэсця. 3 самага начатку продкі беларусаў прынялі ўдзел у стварэнні дзяржавы і яе пашырэнні, развіцці эканомікі і культуры. 3 часам ВКЛ стала адной з найбуйнейшых дзяржаў Еўропы: яго тэрыторыя ў пачатку XV ст. раскінулася ад Балтыйскага да Чорнага мора. У складзе ВКЛ сфарміраваліся беларускі, літоўскі, украінскі народы. На яго тэрыторыі пражывалі таксама рускія, палякі, татары, яўрэі, немцы, цыгане і інш. Афіцыйнай мовай была старабеларуская. Знаходзячыся на рубяжы ўсходу і захаду Еўропы, жыхары ВКЛ успрымалі ўсё перадавое і каштоўнае са здабыткаў цывілізацыі. Дзяржава стала не толькі адной з найвялікшых, але і найбольш уплывовых у еўрапейскай палітыцы.

1. Унутраная структура праваслаўнай царквы. Іерархія

У ВКЛ былі распаўсюджаны некалькі веравызнанняў і канфесій: праваслаўе, каталіцтва, пратэстанцтва, іслам, іудаізм.

Сабраныя матэрыялы сведчаць, што ў Вялікім княстве Літоўскім, Рускім і Жамойцкім існавала некалькі буйных царкоўных арганізацый, якія мелі ў сваёй структуры епархіі і былі зацверджаны ў Канстанцінопалі.

Структура епархій амаль не змянялася да Люблінскай уніі 1569 г. Землі Беларусі ў ХV ст. уваходзілі ў склад Наваградскай, Полацкай (Полацка-Віцебскай), Тураўскай, часткова - мітрапаліцкай, Уладзімірскай (Уладзімірска-Берасцейскай), Смаленскай епархій. Невялікая частка паўднёва-ўсходніх зямель з Гомелем і Чачэрскам былі аднесены да Чарнігаўскай епархіі.

Практычна немагчыма вызначыць колькасць прыходскіх і іншых цэркваў на тэрыторыі Беларусі, Украіны, Літвы і ва ўсім Княстве Літоўскім у ХV ст., але агульная колькасць цэркваў шматкратна пераўзыходзіла колькасць каталіцкіх касцёлаў. Сельскія праваслаўныя цэрквы звычайна будаваліся з дрэва (у вопісах Полацкага павета XVI ст. яны называліся "клеткі", без адрозненняў ад жылых ці іншых дваровых забудоў) і каштавалі нядорага. Некаторыя цэрквы ставілі на свае абшчынныя грошы самі сяляне, чаго ніколі не рабілі яны для храмаў іншых хрысціянскіх канфесій. Жыццё простых папоў, дзякоў, псаломшчыкаў за межамі храма амаль не адрознівалася ад паўсядзённага побыту паспалітага беларускага сялянства, мяшчанства. Яны толькі на словах і па сваіх абавязках мелі нейкае ўскоснае дачыненне да прывілеяванага духоўнага стану. Многія папоўскія сем'і перадавалі свой статус па спадчыне. Кафедральныя (нярэд-ка каменныя) цэрквы былі створаны ў епархіяльных і мітрапаліцкіх цэнтрах з развітой дваровай структурай, памяшканнямі для белага духавенства, служак і інш.

У другой палове ХV ст. на землях Беларусі дзейнічалі некалькі дзесяткаў праваслаўных манастыроў, болып за ўсё ў старых рэгіёнах рассялення "рускага" насельніцтва (Полаччына, Наваградчына, Піншчына). Болыпасць манастыроў налічвала вельмі нязначную колькасць чорнага духавенства (да 15-20 манахаў), і толькі некаторыя з іх ператвараліся ў значныя цэнтры царкоўна-манастырскага выхавання, адукацыі, літургічных і багаслоўскіх традыцый, пісьменнасці, царкоўных спеваў, артыстычнага рамяства і мастацтва, гаспадарчай і рамесніцкай дзейнасці.

Вяршыняй духоўнай іерархіі былі архірэі: мітрапаліты і епіскапы. ............