БЕЛАРУСКI ДЗЯРЖАЎНЫ УНИВЕРСIТЭТ
кафедра гісторыі Беларусі
РЭФЕРАТ
на тэму:
«Перыядычны друк як спецыфічная сістэма гістарычных крыніц»
МИНСК, 2008
1. Агульная характарыстыка
Своеасаблівасць перыядычнага друку (прэсы) вызначаецца тым, што яна з'яўляецца комплекснай крыніцай, якая аб'ядноўвае і традыцыйныя віды крыніц, і разнастайныя спецыфічныя жанры. Тут друкуюцца заканадаўчыя, справаводчыя, статыстычныя дакументы, мемуары, літаратурныя творы. Гістарычныя часопісы змяшчаюць шэраг крыніц, што датычацца старажытнай гісторыі. Другая група інфармацыі ствараецца самой перыёдыкай за кошт уласных крыніц і ў сваіх характэрных формах.
Апошнія падзяляюць на матэрыялы інфармацыйныя, аналітычныя і мастацка-публіцыстычныя. Інфармацыйныя матэрыялы пры ўсёй разнастайнасці іх жанраў (заметка, справаздача, рэпартаж, інтэрв'ю) аб'ядноўвае імкненне хутка і дакладна перадаць звесткі аб падзеі, факце. Аднак у такім імкненні да аператыўнасці аб'ектыўна закладзена магчымасць з'яўлення недастаткова праверанай інфармацыі. Спецыфічным відам інфармацыйных матэрыялаў з'яўляюцца аб'явы.
Да аналітычных матэрыялаў можна аднесці агляды, карэспандэнцыі, рэцэнзіі, артыкулы. Асноўная мэта гэтых матэрыялаў – перадача не столькі інфармацыі, колькі аўтарскага роздуму наконт іх.
Мастацка-публіцыстычныя матэрыялы (нарыс, фельетон, памфлет) даюць надзейную ацэнку, якая спалучае грамадска-палітычнае і эмацыянальнае гучанне. Тут прысутнічаюць і дакументалізм, і літаратурны вымысел.
Сістэматызацыя перыядычных выданняў.
Звычайна іх падзяляюць:
а) па перыядычнасці (штодзённыя, штотыднёвыя, штоквартальныя). Калі нас цікавяць матэрыялы інфармацыйныя, у перыяды, калі кожны дзень насычаны падзеямі, што ўплываюць на развіццё грамадства, пажадана скарыстаць менавіта штодзённыя выданні. Яны адлюстроўваюць дынаміку развіцця. Выданні штотыднёвыя і штоквартальныя (гэта найчасцей часопісы) змяшчаюць пераважна матэрыялы аналітычныя і мастацка-публіцыстычныя. Такія жанры, як агляды, карэспандэнцыі, нарысы, памфлеты, даюць нам магчымасць акрэсліць розныя погляды на пэўную падзею і змены ў ацэнках факта на працягу часу;
б) па тэрытарыяльнай прыкмеце (друк сталічны, гарадскія выданні, рэгіянальныя). Сістэматызацыя такога роду дазваляе вызначыць рэакцыю розных груп насельніцтва на пэўную падзею, прасачыць дынаміку распаўсюджвання пэўных звестак і іх крыніцы;
в) па мове (рускамоўныя выданні, беларускамоўныя і г. д.). Умоўнасць такога крытэрыю ацэнкі толькі на першы погляд. Азначаныя адрозненні аказваюць уплыў і на змест апублікаваных матэрыялаў. Даволі часта мова выдання характарызуе яго пазіцыю (асабліва ў шматнацыянальных дзяржавах);
г) па выдаўцах (друк афіцыйна-ўрадавы, прыватны, грамадскіх арганізацый). Як мы пабачым далей, незалежнага друку фактычна не існуе. Пазіцыя пэўнага выдання шмат у чым залежыць ад выдаўца. І перш чым вывучаць матэрыялы прэсы, неабходна ўстанавіць, пазіцыю якіх сацыяльна-палітычных груп яны адлюстроўваюць;
д) па адносінах да цэнзуры (падцэнзурныя, легальныя, за мяжой). Гісторык павінен дакладна ўяўляць сабе канкрэтныя сацыяльна-палітычныя і культурна-бытавыя ўмовы таго часу, калі вывучаемыя выданні выходзілі ў свет. ............