Беларускi дзяржаўны унiверсiтэт

Гістарычны факультэт

Кафедра гiсторыi Беларусi старажытнага часу i сярэднiх вякоў

Рэферат па тэме: Беларуская эміграцыя ў гады Другой сусветнай вайны

Мiнск, 2010

Эміграцыя ў гады Другой сусветнай вайны

Складаныя міжнародныя абставіны напярэдадні другой сусветнай вайны, пачатак яе і захоп Германіяй Польшчы, далучэнне Заходняй Беларусі да БССР абумовілі актывізацыю палітычнага жыцця беларускай эміграцыі ў заходнееўрапейскіх краінах. Да таго ж яна папоўнілася палітычнымі дзеячамі, якія прыехалі з Заходняй Беларусі, калі на яе тэрыторыю ўвайшлі савецкія войскі. У выніку ваенных дзеянняў супраць Польшчы ў нямецкім палоне аказалася 70 тыс. беларусаў, якія ваявалі ў складзе польскага войска.

У сувязі з гэтымі акалічнасцямі павялічылася цікавасць нямецкіх улад да беларускага пытання. У лістападзе 1939 г. створана Беларускае прадстаўніцтва пры міністэрстве ўнутраных спраў Германіі. 3 лета 1940 г. у Берліне пачаў дзейнічаць на грамадскай аснове Беларускі камітэт самапомачы, а пазней яго філіі былі арганізаваны ў Варшаве, Празе, Лодзі, Вене, іншых акупаваных немцамі гарадах. Газета «Раніца», якая выходзіла ў Берліне на беларускай мове, імкнулася гуртаваць эміграцыю вакол берлінскага цэнтра.

Адпаведныя нямецкія службы рабілі захады для выкарыстання ў сваіх мэтах пэўнай часткі беларускай эміграцыі, якая звязвала свае надзеі з ажыццяўленнем нацыянальнакультурнай аўтаноміі пад пратэктаратам Германіі і нават з будаўніцтвам незалежнай беларускай дзяржавы.

Вялікая Айчынная вайна паглыбіла палітычнае размежаванне эміграцыі, у яе асяроддзі павялічылася колькасць патрыятычна настроеных людзей, спачуваючых СССР, які нёс асноўны цяжар змагання з фашызмам. На хвалі антыфашысцкага ўздыму ў розных краінах пачалі стварацца камітэты ў падтрымку СССР. 3 1941 па 1946 г. украінска-беларуска-карпатарускі камітэт дапамогі СССР ва Уругваі правёў адзінаццаць кампаній па збору сродкаў. Дзейнічаў Беларускі дэмакратычны камітэт дапамогі Радзіме, які меў 36 падкамітэтаў у розных гарадах Аргенціны, Парагвая, Уругвая, Бразіліі.

Актывізавалася дзейнасць нацыянальных таварыстваў, пачалі стварацца новыя. У 1941 г. заснавана Беларуска-амерыканская нацыянальная рада ў Чыкага, якая дзейнічае і цяпер. У Аргенціне ўзніклі беларускія таварыствы імя Ф. Скарыны, Я. Купалы, Беларускі культурны цэнтр. Беларускія эмігранты першай масавай хвалі і выхадцы з Заходняй Беларусі склалі большасць створанай у 1942 г. на з'ездзе Рускіх камітэтаў дапамогі Радзіме новай арганізацыі — Федэрацыі рускіх канадцаў. Прадстаўнікі беларускай эміграцыі на Амерыканскім кантыненце ўдзельнічалі ў мерапрыемствах арганізацыі «Славяне Амерыкі ў барацьбе за перамогу і мір», «Амерыкана-славянскага кангрэса», яго першага з'езда ў Дэтройце (1942 г.). Беларускія арганізацыі былі прадстаўлены 50 дэлегатамі на першым славянскім кангрэсе Лацінскай Амерыкі (1943 г.). Па яго рашэнню быў створаны Славянскі саюз у Аргенціне, членамі якога сталі практычна ўсе беларускія арганізацыі краіны.

Другая сусветная вайна выклікала трэцюю хвалю эміграцыі. Беларусь, якая была арэнай жорсткіх ваенных дзеянняў, працяглай акупацыі яе тэрыторыі фашысцкімі захопнікамі, гэтыя працэсы закранулі вельмі адчувальна. ............