Характарыстыка грамадска-палітычнага ладу і права Старажытнай Беларусі

ЗМЕСТ

1. Агульная характарыстыка грамадска-палітычнага ладу ў другой палове 1- га тыс. н. э

2. Грамадскі лад усходнеславянскіх княстваў у IX - першай палове XIII ст

3. Палітычны лад Полацкага і Тураўскага княстваў

4. Станаўленне права Старажытнай Беларусі і яго характарыстыка

Спіс выкарыстаных крыніц

1. Агульная характарыстыка грамадска-палітычнага ладу ў другой палове 1-га тыс. н. э

Адным з найбольш спрэчных і цяжкіх пытанняў усяго курса гісторыі Беларусі наогул і гісторыі дзяржавы і права ў прыватнасці з'яўляецца пытанне, калі ўсё-такі з'явілася дзяржаўнасць ва ўсходніх славян. Буйны гісторык права С.В.Юшкоў лічыў, што першыя прыкметы дзяржаўнасці ў славян адзначаюцца пасля VII ст. н. э. Акадэмік Б.А.Рыбакоў сцвярджае, што дзяржаўнасць у славян узнікла намнога раней, недзе на памежжы старой і новай эры. Вельмі цікавыя думкі аб узнікненні дзяржавы і яе сутнасці выказвае вучоны Беларусі, доктар юрыдычных навук прафесар Я.А.Юхо. У прыватнасці, ён адзначае, што на тэрыторыі сучаснай Беларусі дзяржава ўзнікла за многа гадоў да нашай эры. Прафесар Я.А.Юхо лічыць, што на рубяжы нашай эры ішоў працэс станаўлення рабаўладальніцкага і адмірання абшчынна-патрыярхальнага ладу. Абодва гэтыя лады працяглы час суіснавалі і ўзаемна дапаўняліся. Рабаўладальніцкі лад не дасягнуў найвышэйшага развіцця і ў X ст. пад уздзеяннем феадальных адносін пачаў прыходзіць у заняпад. У сваіх поглядах Я.А.Юхо не адзіны. Напрыклад, прафесар В.І.Гарамыкіна не згодна з думкай аб тым, што феадалізм у Еўропе пачаў развівацца адразу пасля падзення Рымскай імперыі (476 г.). Яна сцвярджае, што ў выніку вялікага перасялення народаў на тэрыторыі былой Рымскай імперыі ўзніклі новыя дзяржавы, якія існавалі нядоўга у параўнапні са старажытнымі цывілізацыямі. В І.Гарамыкіна настойвае на тым, што ў Кіеўскай Русі як і у іншых дзяржавах, спачатку існавала рабаўладальніцкая фармацыя, якая ў XII - XIII стст. змянілася феадальнай.

На думку прафесара Г.В.ПІтыхава, у VI - VIII стст. у славян, у тым ліку ў крывічоў, дрыгавічоў і радзімічаў, існавала патрыярхальнае рабства. Што тычыцца больш ранейшага перыяду (прыкладна да VI - VII стст.) то на тэрыторыі сучаснай Беларусі родаплемянное грамадства знаходзілася на стадыі ваеннай дэмакратыі.

У апошні час беларускія вучоныя прыйшлі да высновы, што пачатак пераходу ўсходніх славян да класавага грамадства на тэрыторыі Беларусі адносіцца да другой паловы 1-га тыс. н.э. У гэты перыяд тут складваюцца шматукладныя сацыяльна-эканамічныя адносіны, развіваецца маёмасная няроўнасць, зараджаецца раннефеадальны ўклад жыцця, які прыкладна з IX X стст. становіцца вызначальным.

Такім чынам, для гістарычнага развіцця славян працяглы пераходны перыяд характарызаваўся своеасаблівым грамадскім ладам, пры якім адначасова існавалі тры ўклады: першабытна-абшчынны, рабаўладальніцкі і феадальны. Першы быў аджываючым, другі не атрымаў шырокага распаўсюджвання і толькі трэці стаў базісным для развіцця новай фармацыі.

Якая ж форма палітычнай арганізацыі адпавяда-ла пераходнаму перыяду? Некаторыя даследчыкі, на-прыклад С.В.Юшкоў, лічылі, што гэтаму перыяду адпавядала дафеадальная дзяржава ("пераддзяржава"). ............